Ignacy Krasicki ( urodzony w Dubiecku nad Sanem w 1735, w rodzinie szlacheckiej należącej do najwyższej warstwy społecznej, zmarł w 1801 w Berlinie) – biskup warmińsko – mazurski , prymas Polski, autor pierwszej powieści .
Jego rodzina była spokrewniona z najszlachetniejszymi rodami Polski. Dzieciństwo spędził w bogactwie, otoczony dobrem i miłością. Był człowiekiem wykształconym, który ostatecznie obrał stan duchowny. Był wychowankiem Kolegium Jezuickiego, co później dopełnił studiami w Rzymie. Krasicki został księdzem nie z powołania, ale za sprawą woli rodziny. Po powrocie z Rzymu został kanclerzem prymasa, zaprzyjaźnił się z Poniatowskim, zaczynając tym samym przygodę z dworcem – został kapelanem królewskim, a w wieku lat 32 otrzymał biskupstwo warmińskie. Odtąd posługiwał się inicjałami XBW, podpisując się w tymi symbolami.
Pod koniec życia, Krasicki został prymasem Polski, piastował najwyższy urząd kościelny w Polsce.
v Ignacy Krasicki jako poeta:
1. nazywano go księciem poetów, następcą Kochanowskiego
2. człowiek wszechstronny: pisarz, publicysta, działacz kulturalny, bibliofil, koneser malarstwa (zbiory na zamku w Litzbargu), był również tłumaczem, przełożył „Pieśni Osjana”
3. stworzył „Zbiór potrzebnych wiadomości”, słownik pisarzy i poetów polskich „O rymotwórstwie i rymotwórcach”, w aż trzech tomach
4. był typowym XVIII wiecznym galantomem – łączył w sobie inteligencję, wykształcenie, talenty, dowcip i ogładę towarzyską
5. twórczość literacka:
a) zadebiutował w 1774 – „Hymn do Ojczyzny”, który został wcielony do Myszejdy
b) uprawiał wszystkie najważniejsze gatunki literackie: satyrę, bajkę, listy poetyckie, poematy; próbował również swoich sił w pisaniu tragedii i eposu, ale nie odniósł sukcesu
c) jest autorem pierwszej powieści nowożytnej „Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki”
d) zreformował polski język literacki po okresie upadku w epoce baroku i czasów saskich: zamiast dłużyzn, makaronizmu i barokowego gadulstwa, wprowadził do swoich utworów zwięzłość i klarowność wypowiedzi - chętnie posługiwał się aforyzmami
e) poeta – myśliciel, poeta doctus (poeta uczony)
6. Król Poniatowski odznaczył Krasickiego Orderem Orła Białego, oraz odznaczył go medalem honorowym (z sentencją - „dignum laude virum Musa retat mori”, nawiązującą do „non omnis moria” Horacego)
v Krasicki jako bajkopisarz:
1. I tom – „Bajki i przypowieści” – 120 bajek epigramatycznych (8, 6 wersów)
II tom - 80 utworów (bajek) o charakterze narracyjnym
2. Krasicki wyprowadził gatunek, model bajki filozoficznej, w której pokazuje, że w świecie rządzi przemoc, wyrachowanie, egoizm, panują prawdziwie wilcze prawa
3. pisał również bajki dydaktyczne, o wartości dydaktycznej, potępiając wady i przywary sarmackie. Jednocześnie obnażając czarne strony świata, wskazywał wzory cnotliwego postępowania:
a) zasada zdrowego rozsądku – nie można być zbyt naiwnym, ale też zbyt krytycznym
b) nie można grzeszyć pychą, dumą i lenistwem – te cechy gubią człowieka
c) trzeba życ solidnie i uczciwie: odróżniać prawdę od fałszu, a przede wszystkim kierować się w życiu złotą zasadą umiaru, według której nie należy wpadać w skrajności („Groch” – Niech się miary trzymają i starzy i młodzi/ I ostrożność zbyteczna częstokroć zaszkodzi)
4. Krasicki osiągnął mistrzostwo w bajce epigramatycznej, pisanej najczęściej trzynastozgłoskowcem, o rymach parzystych, opartej na zasadzie symetrycznej kompozycji, dialogu. Posługiwał się antytezą i mistrzowsko rzucał celne puenty. W swoich utworach kierował się przede wszystkim intelektem, nie był poetą uczuciowości i natchnienia.
5. Napisał „Ptaszki w klatce” - nietypową dla siebie bajkę patriotyczną, ale napisaną językiem ezopowym, w której poeta nawiązywał do czasów rozbioru Rzeczpospolitej. Bohaterami są dwa ptaszki – czyżyki. Stary czyżyk, reprezentujący postawę człowieka wychowanego w wolności dyskutuje z młodym czyżykiem, przedstawiającym postawę ludzi już urodzonych pod zaborami, którzy przyzwyczajają się do swojej „złotej klatki”, zapominając o wolności, bez której „nie ma prawdziwego życia”. Krasicki tą bajką wyprzedził swoją epokę, opisując zjawisko zdefiniowane dopiero w XX w. – cześć ludzi pozbywającej się wolności dla osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa (Erich Fromm „Ucieczka od wolności”).
[ Pobierz całość w formacie PDF ]