Księga VIII

Boski Wespazjan, Boski Tytus, Domicjan

Boski Wespazjan

1. Państwo długo wstrząsane niepewnością wskutek walki trzech pryncepsów i ich morderstw oraz jak gdyby błąkające się bez kierunku podparł i umocnił wreszcie ród Flawiuszów, wprawdzie nieznany i nie po­siadający żadnych antenatów, lecz dla -państwa na ogół pożyteczny, chociaż — rzecz to wiadoma — Domicjan słuszną poniósł karę za chciwość i okrucieństwo. T. Flawiusz Petro *, mieszkaniec Reate2, w czasie wojny domowej jako centurion czy weteran powtórnie powołany do służby po stronie pompejańczyków, uciekł z bitwy pod Farsalos i podążył do domu. Tam następnie uzyskawszy ułaskawienie i zwolnienie z wojska, zajął się inkasowaniem pieniędzy z licytacji publicznych. Jego syn, o przydomku Sabinus, z wojskiem nie miał nic wspólnego (chociaż nie­którzy podają, że był on setnikiem — primipilarem; inni znowu, że został zwolniony ze służby ze względu na zdrowie, gdy jeszcze dowodził oddzia­łem), był w Azji poborcą podatku czterdziestej' części3. Przetrwały jego posągi wystawione mu przez miasta z napisem greckim: „Rzetelnemu poborcy". Potem w kraju Helwetów4 trudnił się pożyczaniem na pro­cent i tam umarł, pozostawiwszy żonę Wespazję Pollę i dwu synów, których mu urodziła. Starszy z nich, Sabinus, doszedł do prefektury sto­licy, młodszy Wespazjan aż do pryncypatu. Poiła rodem z Nursji, szla­chetnego pochodzenia, miała ojca Wespazjusza Polliona, trzykrotnego trybuna wojskowego i prefekta obozu, brata — senatora w stopniu pretora. I teraz jeszcze przy szóstym kamieniu milowym, gdy idzie się z Nursji do Spolecjum 5, jest na szczycie wzgórza miejsce zwane Wespazję, gdzie są bardzo liczne pomniki Wespazjuszów, wspaniałe świadectwo świetno-

1 T. Flavius Petro, dziadek cesarza Wespazjana, ożeniony z Tertullą.

2 Reate, dziś Rieti, w kraju Sabinów, na północny wschód od Rzymu.

3 Tzw.   guadragesima,  był  to  podatek  portowy,  wynoszący  2,5%  wartości ładunku okrętów wjeżdżających i wyjeżdżających z portu.

4 Helwetowie   (Helvetii),   plemię  galickie,   zamieszkujące   ongiś  teren dzisiejszej Szwajcarii.

5 S p o l e t i u m,   dziś Spoleto,  miejscowość w  południowej  Umbrii,  na południowy zachód od Nursji.

ROZDZIAŁ 1-2 299

ści i starożytnego rodu. Nie mógłbym zaprzeczyć, iż niektórzy podają, jakoby ojciec Petrona pochodził z okolicy za rzeką Po i że był najemcą robotników, którzy z Umbrii zwykli ciągnąć corocznie do kraju Sabinów na prace w polu. że ożenił się w mieście Reate i z tego powodu osiadł tam już na stałe. Sam na ten temat najmniejszej wzmianki nie znalazłem, chociaż dość starannie szukałem.

2. Wespazjan urodził się w kraju Sabinów, w okolicy Reate, w skro­mnej wiosce, która nosi nazwę: Falakryny, w dniu piętnastym przed kalen-dami  grudniowymi 6,  wieczorem,  za   konsulatu   Kw.  Sulpicjusza Kame-ryna i G. Popea Sabina, na pięć lat przed zgonem Augusta 7. Wychował się pod  kierunkiem   babki   ze strony ojca. Tertulli,  w dobrach  Koza8. Będąc już   pryncepsem,   ustawicznie   odwiedzał   miejsce  swych  urodzin, pozostawiając domostwo w takim stanie, w jakim było ongiś, aby oczy­wiście   nie   zaginęło   nic.   na  co jego  oczy  patrzeć  przywykły.   Pamięć babki czcił z taką...