[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ENCYKLOPEDIA
MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY
7
Jak to zrobić...
■
Rozliczenia z ZUS przy zakładaniu fi rmy
Jakie obowiązki ubezpieczeniowe ma przedsiębiorca
■
Ubezpieczenie społeczne pracowników i innych osób
Jak zgłaszać pracownika do ZUS
Jak rozliczać składki za pracownika, od umowy zlecenia
Kiedy umowa o dzieło jest korzystna
■
Zasady obliczania składek na ubezpieczenie społeczne
Jak prawidłowo ustalić podstawę wymiaru składki
■
Ubezpieczenia zdrowotne i wypadkowe
Jak obliczyć składkę zdrowotną za pracownika i zleceniobiorcę
Jak ustalić stopę procentową składki wypadkowej
■
Obowiązki przedsiębiorcy
Jak prawidłowo rozliczyć się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
Jakie są obowiązki przedsiębiorcy wobec zatrudnionych osób
PIENIĄDZE
UMOWY
■
Fundusze pozaubezpieczeniowe
Kiedy i jak opłacać składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych
PROCEDURY
PODATKI
PRACOWNICY
Wielka
Rozliczenia z ZUS
2
zeszyt
7
1
Rozliczenie z ZUS
przy zakładaniu firmy
Obowiązki ubezpieczeniowe przedsiębiorcy
Rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej
musi zgłosić się do ZUS-u właściwego ze względu na siedzibę firmy
oraz opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne
oraz na Fundusz Pracy.
PRZYKŁAD: BRAK UBEZPIECZENIA
Jan W. od maja tego roku prowadzi
działalność gospodarczą, z której
przystąpił do dobrowolnego ubez-
pieczenia chorobowego. Składki na
ubezpieczenia społeczne i zdro-
wotne za lipiec opłacił 14 sierpnia
2007 r. (obowiązujący go termin
płatności to 10 sierpnia). W związ-
ku z opóźnieniem jego dobrowolne
ubezpieczenie chorobowe ustało
z dniem 1 lipca.
ności trzeba zasygnalizować w ZUS
poprzez złożenie zgłoszenia płatnika
składek i zgłoszenia siebie do ubezpie-
czeń jako osoby ubezpieczonej.
Zgłoszenie płatnika składek jest doko-
nywane poprzez złożenie formularza
ZUS ZFA we właściwej jednostce teryto-
rialnej ZUS w formie dokumentu pisem-
nego według ustalonego wzoru albo
w formie wydruku z aktualnego progra-
mu informatycznego udostępnionego
przez ZUS. Do przekazywanego zgłosze-
nia płatnik jest zobowiązany dołączyć ko-
pie decyzji urzędu skarbowego o nadaniu
numeru NIP i zaświadczenia urzędu sta-
tystycznego o nadaniu aktualnego nu-
meru REGON. Zgłoszenia tego dokonuje
się w terminie siedmiu dni od daty po-
wstania obowiązku ubezpieczeń społecz-
nych, tj. od dnia rozpoczęcia wykonywa-
nia działalności. Zgłoszenia siebie jako
osoby ubezpieczonej do obowiązkowych
ubezpieczeń emerytalnego, rentowych,
wypadkowego i zdrowotnego trzeba
również dokonać w ciągu siedmiu dni od
daty powstania obowiązku ubezpieczeń
przez złożenie formularza ZUS ZUA z od-
powiednim kodem tytułu ubezpieczenia:
■
Zgłoszenie do dobrowolnego ubezpie-
czenia chorobowego następuje w termi-
nie wybranym przez ubezpieczonego,
nie wcześniejszym jednak niż data złoże-
nia wniosku o objęcie tym ubezpiecze-
niem. Złożenie wniosku następuje na
formularzu ZUS ZUA. Formularz ten jest
jednocześnie drukiem, na którym doko-
nuje się zgłoszenia do obowiązkowych
ubezpieczeń społecznych i ubezpiecze-
nia zdrowotnego.
osoby zainteresowanej. Do dobrowolne-
go ubezpieczenia chorobowego może
przystąpić wyłącznie osoba prowadząca
działalność, która z działalności podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom emery-
talnemu i rentowym. Objęcie dobrowol-
nym ubezpieczeniem chorobowym na-
stępuje od dnia wskazanego we wniosku
tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obo-
wiązkowych ubezpieczeń emerytalnego
i rentowych zostanie złożone w terminie
określonym ustawą o systemie ubezpie-
czeń społecznych na dokonanie takiego
zgłoszenia (tj. siedem dni od daty po-
wstania obowiązku ubezpieczeń).
Jeżeli osoba prowadząca działalność
nie przystąpiła do dobrowolnego ubez-
pieczenia chorobowego, a po pewnym
okresie uzna, iż chce jemu podlegać, mo-
że być objęta tym ubezpieczeniem nie
wcześniej jednak niż od dnia, w którym
wniosek zostanie zgłoszony. W takiej sy-
tuacji prowadzący działalność musi wy-
rejestrować się ze wszystkich ubezpie-
czeń, do których był zgłoszony, a następ-
nie zgłosić się ponownie do tych ubez-
pieczeń i do dobrowolnego ubezpiecze-
nia chorobowego.
05 70 XX – w przypadku osoby, dla
której minimalna podstawa wymiaru
składek to 30 proc. minimalnego wy-
nagrodzenia,
Ubezpieczenie przedsiębiorcy
Osoba prowadząca działalność gospo-
darczą podlega obowiązkowo ubezpie-
czeniom emerytalnemu, rentowym, wy-
padkowemu oraz zdrowotnemu. Nato-
miast ubezpieczenie chorobowe jest dla
niej dobrowolne.
Składki na obowiązkowe ubezpiecze-
nia społeczne należy opłacać za okres od
dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wy-
konywania działalności gospodarczej. De-
cydujące znaczenie dla ustalenia, czy ist-
nieje w danym przypadku obowiązek
ubezpieczeń, ma faktyczne prowadzenie
działalności gospodarczej, a nie tylko po-
siadanie uprawnień do jej prowadzenia.
Przykładowo osoba, która uzyskała wpis
do ewidencji działalności gospodarczej od
1 sierpnia 2007 r., ale działalność rozpo-
częła dopiero z dniem 16 sierpnia 2007 r.
podlega ubezpieczeniom nie od daty uzy-
skania wpisu, ale od daty faktycznego roz-
poczęcia wykonywania działalności.
Objęcie dobrowolnym ubezpiecze-
niem chorobowym następuje na wniosek
■
05 10 XX – w przypadku osoby, dla
której minimalna podstawa wymiaru
wynosi 60 proc. przeciętnego mie-
sięcznego wynagrodzenia.
PRZYKŁAD: UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE I DOBROWOLNE
Łukasz K. od 10 sierpnia 2007 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospo-
darczej. Od tej daty chce również podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu
chorobowemu. W takiej sytuacji w składanym do ZUS formularzu ZUS ZUA
oprócz obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego musi on za-
znaczyć przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli
w terminie do 17 sierpnia 2007 r. Łukasz K. złoży ten formularz i zaznaczy
przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego to od 10 sierp-
nia będzie on objęty tym ubezpieczeniem.
Podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek na ubez-
pieczenia społeczne dla osób prowadzą-
cych działalność gospodarczą stanowi
zadeklarowana kwota nie niższa jednak
niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Podstawa ta co trzy miesiące ulega zmia-
nie wraz ze zmianą przeciętnego wyna-
grodzenia.
PROCEDURY
F
akt rozpoczęcia wykonywania działal-
JAK TO ZROBIĆ...
Rozliczenia z ZUS
3
Dla osób rozpoczynających prowadze-
nie działalności gospodarczej przewi-
dziano możliwość opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne od niższej niż
wymieniona podstawy wymiaru przez
okres 24 miesięcy kalendarzowych od
dnia rozpoczęcia wykonywania działal-
ności. Ta preferencyjna podstawa wynosi
30 proc. kwoty minimalnego wynagro-
dzenia. Aktualnie minimalne wynagro-
dzenie wynosi 936 zł. Tym samym mini-
malna podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne dla osób rozpo-
czynających działalność to 280,80 zł.
Jeżeli działalność zostanie rozpoczęta
lub zakończona w trakcie miesiąca, mini-
malna podstawa ulega proporcjonalne-
mu zmniejszeniu. Wówczas kwotę mini-
malnej podstawy (tj. 30 minimalnego
wynagrodzenia lub 60 proc. przeciętne-
go wynagrodzenia) należy podzielić
przez liczbę dni danego miesiąca i po-
mnożyć przez liczbę dni podlegania
ubezpieczeniom i od tak ustalonej pod-
stawy naliczyć składki na ubezpieczenia
społeczne.
Minimalna podstawa wy-
miaru składek (definicje str. 23)
ulega
również proporcjonalnemu zmniejszeniu
za okres choroby, za który prowadzące-
mu działalność przysługuje zasiłek.
Z preferencyjnych zasad opłacania
składek mogą skorzystać osoby rozpo-
czynające prowadzenie działalności go-
spodarczej na podstawie wpisu do ewi-
dencji działalności gospodarczej, które:
■
SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE (WRZESIEŃ – LISTOPAD 2007 R.)
Podstawa Emerytalne Rentowe Wypadkowe Chorobowe
wymiaru składek – 19,52 proc. – 10 proc. – 1,8 proc. – 2,45 proc.
60 proc.
przeciętnego
wynagrodzenia
(1586,60 zł)
309, 70 zł
158,66 zł
28,56 zł
38,87 zł
30 proc.
minimalnego
wynagrodzenia
(280,80 zł)
54,81 zł
28,08 zł
5,05 zł
6,88 zł
a także w przypadku pobierania zasił-
ków. Podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenie zdrowotne dla wszystkich
osób prowadzących działalność za wrze-
sień, październik i listopad 2007 r. wyno-
si 2109,46 zł, a kwota składki 189,85 zł.
PRZYKŁAD: ULGA SKŁADKOWA
Jakub L. rozpoczął prowadzenie
działalności gospodarczej od
6 sierpnia 2007 r. Spełnia warunki
do opłacania składek od niższej
podstawy wymiaru (tj. 30 proc. mi-
nimalnego wynagrodzenia). Mini-
malna podstawa wymiaru składek
za sierpień, od której powinien
opłacić składki na ubezpieczenia
społeczne, wynosi 235,51 zł. Wyni-
ka to z następującego wyliczenia:
280,80 zł : 31 (liczba dni miesiąca)
x 26 (liczba dni podlegania ubez-
pieczeniom).
Składka na Fundusz Pracy
Prowadzący działalność, który podle-
ga z niej obowiązkowym ubezpiecze-
niom emerytalnemu i rentowym i pod-
stawa wymiaru składek na te ubezpie-
czenia jest równa co najmniej minimal-
nemu wynagrodzeniu, jest zobowiązany
do opłacania za siebie składki na FP.
Składka ta wynosi 2,45 proc. i jest nali-
czana od podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne. Wobec tego za
wrzesień, październik i listopad 2007 r.
składka ta wynosi 38,87 zł.
W praktyce osoba prowadząca dzia-
łalność, która opłaca za siebie składki na
ubezpieczenia społeczne od 60 proc.
przeciętnego wynagrodzenia jest zobo-
wiązana do opłacania tej składki. Nato-
miast osoba prowadząca działalność,
która opłaca za siebie składki od 30 proc.
minimalnego wynagrodzenia, składki tej
nie opłaca, z uwagi na podstawę wymia-
ru (280,80 zł) niższą od kwoty minimal-
nego wynagrodzenia (936 zł).
w okresie ostatnich 60 miesięcy kalen-
darzowych przed dniem rozpoczęcia
wykonywania działalności gospodar-
czej nie prowadziły innej pozarolni-
czej działalności,
w ostatnio złożonej deklaracji lub raporcie
zadeklarowały jako podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne 30
proc. minimalnego wynagrodzenia albo
60 proc. przeciętnego, a na ubezpieczenie
zdrowotne kwotę minimalnej podstawy
wymiaru składek, tj. 75 proc. przeciętne-
go miesięcznego wynagrodzenia. Osoby
te są zwolnione z obowiązku składania
dokumentów rozliczeniowych za kolejny
miesiąc także wówczas, gdy zmiana w sto-
sunku do miesiąca poprzedniego jest spo-
wodowana wyłącznie zmianą minimalne-
go wynagrodzenia lub przeciętnego wy-
nagrodzenia. Oznacza to, że osoba, która
rozpoczęła prowadzenie działalności go-
spodarczej od 1 czerwca, powinna złożyć
deklarację rozliczeniową za czerwiec (w
terminie do 10 lipca), natomiast za kolej-
ne miesiące prowadzenia działalności jest
z tego obowiązku zwolniona.
■
■
nie wykonują działalności gospodar-
czej na rzecz byłego pracodawcy, na
rzecz którego przed dniem rozpoczę-
cia działalności w bieżącym lub po-
przednim roku kalendarzowym wyko-
nywały w ramach stosunku pracy lub
spółdzielczego stosunku pracy czyn-
ności wchodzące w zakres wykonywa-
nej działalności.
Dokumenty rozliczeniowe
Składki na ubezpieczenia społeczne
oraz ubezpieczenie zdrowotne osoba pro-
wadząca samodzielnie działalność gospo-
darczą wykazuje wyłącznie w składanej za
siebie deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.
Deklaracja ta powinna być złożona w ter-
minie do dziesiątego dnia danego miesiąca
za miesiąc poprzedni. W tym samym ter-
minie powinny też być opłacone składki.
Osoby prowadzące działalność opłaca-
jące składki wyłącznie za siebie (lub za
osoby współpracujące) od 30 proc. mini-
malnego wynagrodzenia lub 60 proc.
przeciętnego wynagrodzenia, są zwolnio-
ne z obowiązku składania deklaracji rozli-
czeniowej lub imiennych raportów mie-
sięcznych za kolejny miesiąc, jeżeli
Ubezpieczenie zdrowotne
Osoba prowadząca pozarolniczą dzia-
łalność podlega obowiązkowo ubezpie-
czeniu zdrowotnemu. Składkę na to
ubezpieczenie w wysokości 9 proc. zobo-
wiązana jest naliczać oraz opłacać od za-
deklarowanej kwoty nie niższej niż 75
proc. przeciętnego miesięcznego wyna-
grodzenia w sektorze przedsiębiorstw,
włącznie z wypłatami z zysku. Składka
na ubezpieczenie zdrowotne jest mie-
sięczna i niepodzielna. Składka ta nie
ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu
w sytuacji, gdy działalność została rozpo-
częta lub zakończona w trakcie miesiąca
Podstawa prawna
■
Art. 8, 11, 13, 14, 18a, 43 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.
z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).
■
Art. 81 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej fi-
nansowanych ze środków publicznych
(Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
4
zeszyt
7
2
Obowiązki zgłoszeniowe i rozliczeniowe płatnika
Ubezpieczenia społeczne
pracowników i innych osób
Z zatrudnieniem pracowników i innych osób wiążą się
określone obowiązki ubezpieczeniowe. Płatnik składek musi przede
wszystkim ustalić, jakim ubezpieczeniom podlega dana osoba, zgłosić ją
do tych ubezpieczeń oraz opłacać i rozliczać co miesiąc składki.
nych zakładane jest ubezpieczonemu
konto w ZUS.
W formularzu ZUS ZUA płatnik poda-
je m.in. kod tytułu ubezpieczenia (np.
dla osoby zatrudnionej na podstawie
umowy o pracę, która nie jest uprawnio-
na do emerytury lub renty i nie przedło-
żyła pracodawcy orzeczenia o stopniu
niepełnosprawności, trzeba wpisać kod
01 10 0 0), dane zgłaszanej osoby – imię,
nazwisko NIP, PESEL oraz ewentualnie
serię i numer paszportu lub dowodu, je-
żeli osoba ta nie ma jednego z wcześniej
wymienionych identyfikatorów, datę
urodzenia, adres zameldowania lub za-
mieszkania. W formularzu należy zazna-
czyć, iż pracownik podlega obowiązko-
wo ubezpieczeniom emerytalnemu, ren-
towym, chorobowemu, wypadkowemu
oraz zdrowotnemu.
Na płatnika został także nałożony obo-
wiązek zawiadomienia ZUS o wszelkich
zmianach, jakie nastąpiły w stosunku do
danych zawartych w zgłoszeniu do ubez-
pieczeń. Płatnik ma na to siedem dni od
daty zaistnienia tych zmian.
zmniejszenia kosztów zatrudnienia
i często zamiast zawrzeć umowę o pracę
podpisują umowę cywilnoprawną. Nie
wszyscy pamiętają, że nie zawsze zastą-
pienie umowy o pracę cywilnoprawną
jest możliwe. Nawet wówczas, gdy stro-
ny zawrą umowę cywilnoprawna, a jej
cechami będzie: podporządkowanie
przy wykonywaniu umowy, obowiązek
osobistego świadczenia pracy, ściśle
określone miejsce i czas jej wykonywa-
nia, umowa ta będzie traktowana jak
umowa o pracę, co wynika z art. 22 par.
1
1
kodeksu pracy.
Drugą zasadą, o której trzeba pamię-
tać, jest to, iż w rozumieniu ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych
pracownikiem (definicje str. 23)
jest
nie tylko osoba zatrudniona na podsta-
wie umowy o pracę, ale także osoba wy-
konująca umowę zlecenia, o dzieło albo
inna umowę o świadczenie usług, do
której zastosowanie mają przepisy doty-
czące zlecenia, jeżeli umowę taką zawar-
ła z pracodawcą, z którym pozostaje
w stosunku pracy lub jeżeli na podstawie
takiej umowy wykonuje pracę na rzecz
swojego pracodawcy. Zatem pracodaw-
ca, który zatrudni własnego pracownika
na postawie umowy zlecenia od przy-
chodu uzyskiwanego z tej umowy będzie
musiał opłacać wszystkie składki na
ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie
zdrowotne.
Zgłoszenie do ubezpieczeń
Pracodawca, który zatrudnia pracow-
nika, musi zgłosić go do obowiązko-
wych ubezpieczeń społecznych – emery-
talnego, rentowych, chorobowego i wy-
padkowego i ubezpieczenia zdrowotne-
go. Osoba zatrudniona na podstawie
umowy o pracę podlega obowiązkowo
tym ubezpieczeniom nie tylko, gdy ta
umowa jest jej jedynym źródłem zarob-
kowania, ale także, gdy równocześnie
ma inne tytuły do ubezpieczeń (np.
w innym zakładzie pracy wykonuje
umowę zlecenia).
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na
zawarcie umowy zlecenia, będzie musiał
ustalić, jakim ubezpieczeniom podlega
zleceniobiorca. To z kolei zależy od tego,
z kim umowa taka jest zawierana oraz
od tego, czy zleceniobiorca ma inne ty-
tuły do ubezpieczeń. O zasadach opłaca-
nia składek od umowy zlecenia piszemy
na str. 5–7.
Zgłoszenie do ubezpieczeń odbywa
się poprzez złożenie w ZUS formularza
ZUS ZUA w ciągu siedmiu dni od po-
wstania obowiązku ubezpieczeń. For-
mularz ZUS ZUA składa się z kilkunastu
bloków. Trzeba wypełnić go starannie,
gdyż na podstawie podanych w nim da-
Obliczenie składek
Kolejnym obowiązkiem płatnika jest
obliczanie co miesiąc i przekazywanie
do ZUS składek na ubezpieczenia spo-
łeczne i zdrowotne. Wysokość stóp pro-
centowych składek na poszczególne
ubezpieczenia podaliśmy w tabeli na
str. 5.
Składki obliczane są od tzw. podstawy
wymiaru. Co stanowi tę podstawę dla
ubezpieczonych, wynika z ustawy o sys-
temie ubezpieczeń społecznych. O tym,
jak ustalić podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne dla pracow-
ników i zleceniobiorców, piszemy
na str. 11–13. Z kolei podleganie ubez-
pieczeniu zdrowotnemu zostanie omó-
wione na str. 14–15.
PRZYKŁAD: UMOWA CYWILNOPRAWNA NIE ZAWSZE MOŻLIWA
Adam P. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako administrator
sieci. Jego pracodawca zaproponował mu przeprowadzenie w sobotę (czyli
dniu wolnym od pracy) kursu obsługi komputerów dla innych pracowników,
na podstawie umowy zlecenia. W przedstawionej sytuacji zawarcie takiej
umowy jest możliwe, gdyż przedmiot umowy zlecenia nie pokrywa się
z przedmiotem umowy o pracę. Należy bowiem pamiętać, że zawarcie z wła-
snym pracownikiem umowy zlecenia lub umowy o dzieło obejmującej te sa-
me zadania, co wynikające z umowy o pracę, może skutkować ustaleniem, że
umowa ta stanowi w istocie uzupełniającą umowę o pracę. Jeśli Adam P. zde-
cyduje się na zawarcie umowy zlecenia z własnym pracodawcą, od przycho-
du z tej umowy konieczne będzie opłacenie składek na ubezpieczenia: eme-
rytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne.
Rozliczenie z ZUS
Na zgłoszeniu do ubezpieczeń za-
trudnianych osób i obliczeniu składek
nie kończą się obowiązki płatnika skła-
dek. Musi on w ściśle określonym prze-
pisami terminie opłacić je i przesłać do
ZUS dokumenty rozliczeniowe. Kom-
plet dokumentów rozliczeniowych
składa się z deklaracji rozliczeniowej
PRACOWNICY
O
becnie przedsiębiorcy dążą do
JAK TO ZROBIĆ...
Rozliczenia z ZUS
5
(ZUS DRA) i odpowiednich imiennych
raportów miesięcznych za dany miesiąc
kalendarzowy (ZUS RCA, ZUS RZA,
ZUS RSA).
Wymienione obowiązki trzeba wyko-
nać do piątego dnia następnego miesią-
ca w przypadku jednostek budżeto-
wych, zakładów budżetowych i gospo-
darstw pomocniczych albo do 15 dnia
następnego miesiąca w przypadku po-
zostałych płatników zatrudniających in-
ne osoby. Nieterminowość kosztuje.
W razie nieprzekazania składek w obo-
wiązującym go terminie płatnik musi
zapłacić odsetki za zwłokę (sam musi
ustalić ich stopę procentową, obliczyć je
i wpłacić z zaległą składką). ZUS może
także wymierzyć płatnikowi, gdy nie
opłaci składek lub opłaci je w zaniżonej
wysokości, dodatkową opłatę do wyso-
kości 100 proc. nieopłaconych składek.
Karą grzywny do 5 tys. zł może nato-
miast zostać ukarany płatnik, który
m.in. nie dopełnia obowiązku opłaca-
nia składek w określonym terminie, nie
zgłasza wymaganych danych lub zgła-
sza nieprawdziwe dane albo udziela
WYSOKOŚĆ SKŁADEK NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
Rodzaj
Wysokość składki
ubezpieczenia
i zasady finansowania
Emerytalne
19,52 proc. podstawy wymiaru (finansowana po połowie
przez ubezpieczonego i płatnika składek)
Rentowe
Od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. – 10 proc. podstawy wy-
miaru (3,5 proc. finansuje ubezpieczony, a 6,5 proc. płatnik
składek), od 1 stycznia 2008 r. – 6 proc. (1,5 proc. finansuje
ubezpieczony, a 4,5 proc. płatnik składek)
Chorobowe
2,45 proc. podstawy wymiaru (finansowana przez ubezpie-
czonego)
Wypadkowe
od 0,67 do 3,60 proc. podstawy wymiaru (finansowana
przez płatnika składek)
w tych sprawach nieprawdziwych wyja-
śnień lub odmawia ich udzielenia, nie
prowadzi dokumentacji związanej z ob-
liczaniem składek oraz z wypłatą
świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
nie dopełnia obowiązku przesyłania de-
klaracji rozliczeniowych oraz imien-
nych raportów miesięcznych w przewi-
dzianym terminie.
■
Podstawa prawna
■
Art. 6, 8, 9, 11, 12, 18, 22, 23, 24, 36,
41, 47, 98 ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-
nych (Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74
z późn. zm.).
■
Art. 22 par. 1
1
ustawy z 26 czerwca
1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Jakie składki od umowy zlecenia
Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne
od umowy zlecenia zależą od tego, z kim umowa taka jest zawierana,
oraz od tego, czy zleceniobiorca ma inne tytuły do ubezpieczeń.
PRZYKŁAD: BEZ SKŁADEK
Tomasz K. ma 24 lata i jest studen-
tem. Od dwóch miesięcy jest za-
trudniony na podstawie umowy
zlecenia i zleceniodawca opłaca za
niego składkę na ubezpieczenie
zdrowotne. Postępowanie zlece-
niodawcy nie jest prawidłowe.
Umowa zlecenia zawarta ze stu-
dentem do 26 roku życia nie rodzi
obowiązku ubezpieczeń społecz-
nych i w konsekwencji również
obowiązku opłacania składek na
ubezpieczenie zdrowotne.
składki na ubezpieczenia społeczne
należy opłacać, gdy umowa zlecenia bę-
dzie stanowiła jedyne źródło zarobko-
wania. Zakładamy, że
zleceniobiorca
(definicje str. 23)
nie jest uczniem ani
studentem, bo ich dotyczą szczególne
regulacje, które zostaną omówione ni-
żej. Omówione w tym artykule zasady
opłacania składek dotyczą umów zawie-
ranych po 13 stycznia 2000 r.
W przedstawionej sytuacji od umowy
zlecenia obowiązkowe są składki na
ubezpieczenia emerytalne, rentowe
i zdrowotne. Ubezpieczenie wypadko-
we będzie natomiast obowiązkowe, je-
śli praca będzie wykonywana w siedzi-
bie lub miejscu prowadzenia działalno-
ści przez zleceniodawcę. Dla zatrudnio-
nych na podstawie umowy zlecenia
w analizowanej sytuacji dobrowolne
jest tylko ubezpieczenie chorobowe.
Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem
chorobowym następuje od dnia złoże-
nia wniosku o objęcie tym ubezpiecze-
niem, nie wcześniej jednak niż od dnia,
w którym wniosek został złożony.
Wniosek ten złożony płatnikowi skła-
dek jest przekazywany przez niego do
ZUS na formularzu ZUS ZUA. Warto, by
zleceniodawca poinformował zlecenio-
biorcę, że opłacanie składek na ubez-
pieczenie chorobowe jest warunkiem
otrzymania świadczeń w razie choroby
i macierzyństwa.
Z powyższego wynika, że umowa zle-
cenia, która stanowi dla zleceniobiorcy
jedyny tytuł do ubezpieczeń, jest zarów-
no dla zleceniobiorcy, jak i zleceniodaw-
cy drogą formą zatrudnienia.
Umowa z uczniem lub studentem
Częste zawieranie umów zlecenia
z uczniami lub studentami wynika z te-
go, że od umów z tych nie opłaca się
składek. Zleceniodawca musi jednak pa-
miętać, że zwolnienie to dotyczy tylko
umów z uczniami gimnazjów, szkół po-
nadgimnazjalnych, szkół ponadpodsta-
wowych i studentów do ukończenia
przez nich 26 lat. Nie ma przy tym zna-
czenia w przypadku uczniów – rodzaj
szkoły (zawodowa, technikum czy li-
ceum) oraz system nauczania (dzienny,
wieczorowy czy zaoczny), a w przypad-
ku studentów – rodzaj studiów (pań-
PRZYKŁAD: PRZYJĘCIE NA STUDIA
Anna K. (19 lat) zdała maturę i do-
stała się na studia. Zaraz po egza-
minach zawarła na okres wakacji –
do końca września umowę zlece-
nia. Jeśli Anna K. przedstawi zlece-
niodawcy zaświadczenie, że dosta-
ła się na studia, nie będzie on mu-
siał opłacać za nią składek na ubez-
pieczenia społeczne i zdrowotne.
➤
PROCEDURY
N
a początku rozstrzygniemy, jakie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl jajeczko.pev.pl
ENCYKLOPEDIA
MAŁEGO PRZEDSIĘBIORCY
7
Jak to zrobić...
■
Rozliczenia z ZUS przy zakładaniu fi rmy
Jakie obowiązki ubezpieczeniowe ma przedsiębiorca
■
Ubezpieczenie społeczne pracowników i innych osób
Jak zgłaszać pracownika do ZUS
Jak rozliczać składki za pracownika, od umowy zlecenia
Kiedy umowa o dzieło jest korzystna
■
Zasady obliczania składek na ubezpieczenie społeczne
Jak prawidłowo ustalić podstawę wymiaru składki
■
Ubezpieczenia zdrowotne i wypadkowe
Jak obliczyć składkę zdrowotną za pracownika i zleceniobiorcę
Jak ustalić stopę procentową składki wypadkowej
■
Obowiązki przedsiębiorcy
Jak prawidłowo rozliczyć się z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych
Jakie są obowiązki przedsiębiorcy wobec zatrudnionych osób
PIENIĄDZE
UMOWY
■
Fundusze pozaubezpieczeniowe
Kiedy i jak opłacać składki na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych
PROCEDURY
PODATKI
PRACOWNICY
Wielka
Rozliczenia z ZUS
2
zeszyt
7
1
Rozliczenie z ZUS
przy zakładaniu firmy
Obowiązki ubezpieczeniowe przedsiębiorcy
Rozpoczynający prowadzenie działalności gospodarczej
musi zgłosić się do ZUS-u właściwego ze względu na siedzibę firmy
oraz opłacać za siebie składki na ubezpieczenia społeczne, zdrowotne
oraz na Fundusz Pracy.
PRZYKŁAD: BRAK UBEZPIECZENIA
Jan W. od maja tego roku prowadzi
działalność gospodarczą, z której
przystąpił do dobrowolnego ubez-
pieczenia chorobowego. Składki na
ubezpieczenia społeczne i zdro-
wotne za lipiec opłacił 14 sierpnia
2007 r. (obowiązujący go termin
płatności to 10 sierpnia). W związ-
ku z opóźnieniem jego dobrowolne
ubezpieczenie chorobowe ustało
z dniem 1 lipca.
ności trzeba zasygnalizować w ZUS
poprzez złożenie zgłoszenia płatnika
składek i zgłoszenia siebie do ubezpie-
czeń jako osoby ubezpieczonej.
Zgłoszenie płatnika składek jest doko-
nywane poprzez złożenie formularza
ZUS ZFA we właściwej jednostce teryto-
rialnej ZUS w formie dokumentu pisem-
nego według ustalonego wzoru albo
w formie wydruku z aktualnego progra-
mu informatycznego udostępnionego
przez ZUS. Do przekazywanego zgłosze-
nia płatnik jest zobowiązany dołączyć ko-
pie decyzji urzędu skarbowego o nadaniu
numeru NIP i zaświadczenia urzędu sta-
tystycznego o nadaniu aktualnego nu-
meru REGON. Zgłoszenia tego dokonuje
się w terminie siedmiu dni od daty po-
wstania obowiązku ubezpieczeń społecz-
nych, tj. od dnia rozpoczęcia wykonywa-
nia działalności. Zgłoszenia siebie jako
osoby ubezpieczonej do obowiązkowych
ubezpieczeń emerytalnego, rentowych,
wypadkowego i zdrowotnego trzeba
również dokonać w ciągu siedmiu dni od
daty powstania obowiązku ubezpieczeń
przez złożenie formularza ZUS ZUA z od-
powiednim kodem tytułu ubezpieczenia:
■
Zgłoszenie do dobrowolnego ubezpie-
czenia chorobowego następuje w termi-
nie wybranym przez ubezpieczonego,
nie wcześniejszym jednak niż data złoże-
nia wniosku o objęcie tym ubezpiecze-
niem. Złożenie wniosku następuje na
formularzu ZUS ZUA. Formularz ten jest
jednocześnie drukiem, na którym doko-
nuje się zgłoszenia do obowiązkowych
ubezpieczeń społecznych i ubezpiecze-
nia zdrowotnego.
osoby zainteresowanej. Do dobrowolne-
go ubezpieczenia chorobowego może
przystąpić wyłącznie osoba prowadząca
działalność, która z działalności podlega
obowiązkowym ubezpieczeniom emery-
talnemu i rentowym. Objęcie dobrowol-
nym ubezpieczeniem chorobowym na-
stępuje od dnia wskazanego we wniosku
tylko wówczas, gdy zgłoszenie do obo-
wiązkowych ubezpieczeń emerytalnego
i rentowych zostanie złożone w terminie
określonym ustawą o systemie ubezpie-
czeń społecznych na dokonanie takiego
zgłoszenia (tj. siedem dni od daty po-
wstania obowiązku ubezpieczeń).
Jeżeli osoba prowadząca działalność
nie przystąpiła do dobrowolnego ubez-
pieczenia chorobowego, a po pewnym
okresie uzna, iż chce jemu podlegać, mo-
że być objęta tym ubezpieczeniem nie
wcześniej jednak niż od dnia, w którym
wniosek zostanie zgłoszony. W takiej sy-
tuacji prowadzący działalność musi wy-
rejestrować się ze wszystkich ubezpie-
czeń, do których był zgłoszony, a następ-
nie zgłosić się ponownie do tych ubez-
pieczeń i do dobrowolnego ubezpiecze-
nia chorobowego.
05 70 XX – w przypadku osoby, dla
której minimalna podstawa wymiaru
składek to 30 proc. minimalnego wy-
nagrodzenia,
Ubezpieczenie przedsiębiorcy
Osoba prowadząca działalność gospo-
darczą podlega obowiązkowo ubezpie-
czeniom emerytalnemu, rentowym, wy-
padkowemu oraz zdrowotnemu. Nato-
miast ubezpieczenie chorobowe jest dla
niej dobrowolne.
Składki na obowiązkowe ubezpiecze-
nia społeczne należy opłacać za okres od
dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania wy-
konywania działalności gospodarczej. De-
cydujące znaczenie dla ustalenia, czy ist-
nieje w danym przypadku obowiązek
ubezpieczeń, ma faktyczne prowadzenie
działalności gospodarczej, a nie tylko po-
siadanie uprawnień do jej prowadzenia.
Przykładowo osoba, która uzyskała wpis
do ewidencji działalności gospodarczej od
1 sierpnia 2007 r., ale działalność rozpo-
częła dopiero z dniem 16 sierpnia 2007 r.
podlega ubezpieczeniom nie od daty uzy-
skania wpisu, ale od daty faktycznego roz-
poczęcia wykonywania działalności.
Objęcie dobrowolnym ubezpiecze-
niem chorobowym następuje na wniosek
■
05 10 XX – w przypadku osoby, dla
której minimalna podstawa wymiaru
wynosi 60 proc. przeciętnego mie-
sięcznego wynagrodzenia.
PRZYKŁAD: UBEZPIECZENIA OBOWIĄZKOWE I DOBROWOLNE
Łukasz K. od 10 sierpnia 2007 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospo-
darczej. Od tej daty chce również podlegać dobrowolnemu ubezpieczeniu
chorobowemu. W takiej sytuacji w składanym do ZUS formularzu ZUS ZUA
oprócz obowiązkowych ubezpieczeń społecznych i zdrowotnego musi on za-
znaczyć przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli
w terminie do 17 sierpnia 2007 r. Łukasz K. złoży ten formularz i zaznaczy
przystąpienia do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego to od 10 sierp-
nia będzie on objęty tym ubezpieczeniem.
Podstawa wymiaru składek
Podstawę wymiaru składek na ubez-
pieczenia społeczne dla osób prowadzą-
cych działalność gospodarczą stanowi
zadeklarowana kwota nie niższa jednak
niż 60 proc. przeciętnego miesięcznego
wynagrodzenia w poprzednim kwartale.
Podstawa ta co trzy miesiące ulega zmia-
nie wraz ze zmianą przeciętnego wyna-
grodzenia.
PROCEDURY
F
akt rozpoczęcia wykonywania działal-
JAK TO ZROBIĆ...
Rozliczenia z ZUS
3
Dla osób rozpoczynających prowadze-
nie działalności gospodarczej przewi-
dziano możliwość opłacania składek na
ubezpieczenia społeczne od niższej niż
wymieniona podstawy wymiaru przez
okres 24 miesięcy kalendarzowych od
dnia rozpoczęcia wykonywania działal-
ności. Ta preferencyjna podstawa wynosi
30 proc. kwoty minimalnego wynagro-
dzenia. Aktualnie minimalne wynagro-
dzenie wynosi 936 zł. Tym samym mini-
malna podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne dla osób rozpo-
czynających działalność to 280,80 zł.
Jeżeli działalność zostanie rozpoczęta
lub zakończona w trakcie miesiąca, mini-
malna podstawa ulega proporcjonalne-
mu zmniejszeniu. Wówczas kwotę mini-
malnej podstawy (tj. 30 minimalnego
wynagrodzenia lub 60 proc. przeciętne-
go wynagrodzenia) należy podzielić
przez liczbę dni danego miesiąca i po-
mnożyć przez liczbę dni podlegania
ubezpieczeniom i od tak ustalonej pod-
stawy naliczyć składki na ubezpieczenia
społeczne.
Minimalna podstawa wy-
miaru składek (definicje str. 23)
ulega
również proporcjonalnemu zmniejszeniu
za okres choroby, za który prowadzące-
mu działalność przysługuje zasiłek.
Z preferencyjnych zasad opłacania
składek mogą skorzystać osoby rozpo-
czynające prowadzenie działalności go-
spodarczej na podstawie wpisu do ewi-
dencji działalności gospodarczej, które:
■
SKŁADKI NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE (WRZESIEŃ – LISTOPAD 2007 R.)
Podstawa Emerytalne Rentowe Wypadkowe Chorobowe
wymiaru składek – 19,52 proc. – 10 proc. – 1,8 proc. – 2,45 proc.
60 proc.
przeciętnego
wynagrodzenia
(1586,60 zł)
309, 70 zł
158,66 zł
28,56 zł
38,87 zł
30 proc.
minimalnego
wynagrodzenia
(280,80 zł)
54,81 zł
28,08 zł
5,05 zł
6,88 zł
a także w przypadku pobierania zasił-
ków. Podstawa wymiaru składek na
ubezpieczenie zdrowotne dla wszystkich
osób prowadzących działalność za wrze-
sień, październik i listopad 2007 r. wyno-
si 2109,46 zł, a kwota składki 189,85 zł.
PRZYKŁAD: ULGA SKŁADKOWA
Jakub L. rozpoczął prowadzenie
działalności gospodarczej od
6 sierpnia 2007 r. Spełnia warunki
do opłacania składek od niższej
podstawy wymiaru (tj. 30 proc. mi-
nimalnego wynagrodzenia). Mini-
malna podstawa wymiaru składek
za sierpień, od której powinien
opłacić składki na ubezpieczenia
społeczne, wynosi 235,51 zł. Wyni-
ka to z następującego wyliczenia:
280,80 zł : 31 (liczba dni miesiąca)
x 26 (liczba dni podlegania ubez-
pieczeniom).
Składka na Fundusz Pracy
Prowadzący działalność, który podle-
ga z niej obowiązkowym ubezpiecze-
niom emerytalnemu i rentowym i pod-
stawa wymiaru składek na te ubezpie-
czenia jest równa co najmniej minimal-
nemu wynagrodzeniu, jest zobowiązany
do opłacania za siebie składki na FP.
Składka ta wynosi 2,45 proc. i jest nali-
czana od podstawy wymiaru składek na
ubezpieczenia społeczne. Wobec tego za
wrzesień, październik i listopad 2007 r.
składka ta wynosi 38,87 zł.
W praktyce osoba prowadząca dzia-
łalność, która opłaca za siebie składki na
ubezpieczenia społeczne od 60 proc.
przeciętnego wynagrodzenia jest zobo-
wiązana do opłacania tej składki. Nato-
miast osoba prowadząca działalność,
która opłaca za siebie składki od 30 proc.
minimalnego wynagrodzenia, składki tej
nie opłaca, z uwagi na podstawę wymia-
ru (280,80 zł) niższą od kwoty minimal-
nego wynagrodzenia (936 zł).
w okresie ostatnich 60 miesięcy kalen-
darzowych przed dniem rozpoczęcia
wykonywania działalności gospodar-
czej nie prowadziły innej pozarolni-
czej działalności,
w ostatnio złożonej deklaracji lub raporcie
zadeklarowały jako podstawę wymiaru
składek na ubezpieczenia społeczne 30
proc. minimalnego wynagrodzenia albo
60 proc. przeciętnego, a na ubezpieczenie
zdrowotne kwotę minimalnej podstawy
wymiaru składek, tj. 75 proc. przeciętne-
go miesięcznego wynagrodzenia. Osoby
te są zwolnione z obowiązku składania
dokumentów rozliczeniowych za kolejny
miesiąc także wówczas, gdy zmiana w sto-
sunku do miesiąca poprzedniego jest spo-
wodowana wyłącznie zmianą minimalne-
go wynagrodzenia lub przeciętnego wy-
nagrodzenia. Oznacza to, że osoba, która
rozpoczęła prowadzenie działalności go-
spodarczej od 1 czerwca, powinna złożyć
deklarację rozliczeniową za czerwiec (w
terminie do 10 lipca), natomiast za kolej-
ne miesiące prowadzenia działalności jest
z tego obowiązku zwolniona.
■
■
nie wykonują działalności gospodar-
czej na rzecz byłego pracodawcy, na
rzecz którego przed dniem rozpoczę-
cia działalności w bieżącym lub po-
przednim roku kalendarzowym wyko-
nywały w ramach stosunku pracy lub
spółdzielczego stosunku pracy czyn-
ności wchodzące w zakres wykonywa-
nej działalności.
Dokumenty rozliczeniowe
Składki na ubezpieczenia społeczne
oraz ubezpieczenie zdrowotne osoba pro-
wadząca samodzielnie działalność gospo-
darczą wykazuje wyłącznie w składanej za
siebie deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA.
Deklaracja ta powinna być złożona w ter-
minie do dziesiątego dnia danego miesiąca
za miesiąc poprzedni. W tym samym ter-
minie powinny też być opłacone składki.
Osoby prowadzące działalność opłaca-
jące składki wyłącznie za siebie (lub za
osoby współpracujące) od 30 proc. mini-
malnego wynagrodzenia lub 60 proc.
przeciętnego wynagrodzenia, są zwolnio-
ne z obowiązku składania deklaracji rozli-
czeniowej lub imiennych raportów mie-
sięcznych za kolejny miesiąc, jeżeli
Ubezpieczenie zdrowotne
Osoba prowadząca pozarolniczą dzia-
łalność podlega obowiązkowo ubezpie-
czeniu zdrowotnemu. Składkę na to
ubezpieczenie w wysokości 9 proc. zobo-
wiązana jest naliczać oraz opłacać od za-
deklarowanej kwoty nie niższej niż 75
proc. przeciętnego miesięcznego wyna-
grodzenia w sektorze przedsiębiorstw,
włącznie z wypłatami z zysku. Składka
na ubezpieczenie zdrowotne jest mie-
sięczna i niepodzielna. Składka ta nie
ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu
w sytuacji, gdy działalność została rozpo-
częta lub zakończona w trakcie miesiąca
Podstawa prawna
■
Art. 8, 11, 13, 14, 18a, 43 ustawy z dnia
13 października 1998 r. o systemie
ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U.
z 2007 r. nr 11, poz. 74 z późn. zm.).
■
Art. 81 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r.
o świadczeniach opieki zdrowotnej fi-
nansowanych ze środków publicznych
(Dz.U. nr 210, poz. 2135 z późn. zm.).
4
zeszyt
7
2
Obowiązki zgłoszeniowe i rozliczeniowe płatnika
Ubezpieczenia społeczne
pracowników i innych osób
Z zatrudnieniem pracowników i innych osób wiążą się
określone obowiązki ubezpieczeniowe. Płatnik składek musi przede
wszystkim ustalić, jakim ubezpieczeniom podlega dana osoba, zgłosić ją
do tych ubezpieczeń oraz opłacać i rozliczać co miesiąc składki.
nych zakładane jest ubezpieczonemu
konto w ZUS.
W formularzu ZUS ZUA płatnik poda-
je m.in. kod tytułu ubezpieczenia (np.
dla osoby zatrudnionej na podstawie
umowy o pracę, która nie jest uprawnio-
na do emerytury lub renty i nie przedło-
żyła pracodawcy orzeczenia o stopniu
niepełnosprawności, trzeba wpisać kod
01 10 0 0), dane zgłaszanej osoby – imię,
nazwisko NIP, PESEL oraz ewentualnie
serię i numer paszportu lub dowodu, je-
żeli osoba ta nie ma jednego z wcześniej
wymienionych identyfikatorów, datę
urodzenia, adres zameldowania lub za-
mieszkania. W formularzu należy zazna-
czyć, iż pracownik podlega obowiązko-
wo ubezpieczeniom emerytalnemu, ren-
towym, chorobowemu, wypadkowemu
oraz zdrowotnemu.
Na płatnika został także nałożony obo-
wiązek zawiadomienia ZUS o wszelkich
zmianach, jakie nastąpiły w stosunku do
danych zawartych w zgłoszeniu do ubez-
pieczeń. Płatnik ma na to siedem dni od
daty zaistnienia tych zmian.
zmniejszenia kosztów zatrudnienia
i często zamiast zawrzeć umowę o pracę
podpisują umowę cywilnoprawną. Nie
wszyscy pamiętają, że nie zawsze zastą-
pienie umowy o pracę cywilnoprawną
jest możliwe. Nawet wówczas, gdy stro-
ny zawrą umowę cywilnoprawna, a jej
cechami będzie: podporządkowanie
przy wykonywaniu umowy, obowiązek
osobistego świadczenia pracy, ściśle
określone miejsce i czas jej wykonywa-
nia, umowa ta będzie traktowana jak
umowa o pracę, co wynika z art. 22 par.
1
1
kodeksu pracy.
Drugą zasadą, o której trzeba pamię-
tać, jest to, iż w rozumieniu ustawy
o systemie ubezpieczeń społecznych
pracownikiem (definicje str. 23)
jest
nie tylko osoba zatrudniona na podsta-
wie umowy o pracę, ale także osoba wy-
konująca umowę zlecenia, o dzieło albo
inna umowę o świadczenie usług, do
której zastosowanie mają przepisy doty-
czące zlecenia, jeżeli umowę taką zawar-
ła z pracodawcą, z którym pozostaje
w stosunku pracy lub jeżeli na podstawie
takiej umowy wykonuje pracę na rzecz
swojego pracodawcy. Zatem pracodaw-
ca, który zatrudni własnego pracownika
na postawie umowy zlecenia od przy-
chodu uzyskiwanego z tej umowy będzie
musiał opłacać wszystkie składki na
ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie
zdrowotne.
Zgłoszenie do ubezpieczeń
Pracodawca, który zatrudnia pracow-
nika, musi zgłosić go do obowiązko-
wych ubezpieczeń społecznych – emery-
talnego, rentowych, chorobowego i wy-
padkowego i ubezpieczenia zdrowotne-
go. Osoba zatrudniona na podstawie
umowy o pracę podlega obowiązkowo
tym ubezpieczeniom nie tylko, gdy ta
umowa jest jej jedynym źródłem zarob-
kowania, ale także, gdy równocześnie
ma inne tytuły do ubezpieczeń (np.
w innym zakładzie pracy wykonuje
umowę zlecenia).
Jeśli przedsiębiorca zdecyduje się na
zawarcie umowy zlecenia, będzie musiał
ustalić, jakim ubezpieczeniom podlega
zleceniobiorca. To z kolei zależy od tego,
z kim umowa taka jest zawierana oraz
od tego, czy zleceniobiorca ma inne ty-
tuły do ubezpieczeń. O zasadach opłaca-
nia składek od umowy zlecenia piszemy
na str. 5–7.
Zgłoszenie do ubezpieczeń odbywa
się poprzez złożenie w ZUS formularza
ZUS ZUA w ciągu siedmiu dni od po-
wstania obowiązku ubezpieczeń. For-
mularz ZUS ZUA składa się z kilkunastu
bloków. Trzeba wypełnić go starannie,
gdyż na podstawie podanych w nim da-
Obliczenie składek
Kolejnym obowiązkiem płatnika jest
obliczanie co miesiąc i przekazywanie
do ZUS składek na ubezpieczenia spo-
łeczne i zdrowotne. Wysokość stóp pro-
centowych składek na poszczególne
ubezpieczenia podaliśmy w tabeli na
str. 5.
Składki obliczane są od tzw. podstawy
wymiaru. Co stanowi tę podstawę dla
ubezpieczonych, wynika z ustawy o sys-
temie ubezpieczeń społecznych. O tym,
jak ustalić podstawę wymiaru składek
na ubezpieczenia społeczne dla pracow-
ników i zleceniobiorców, piszemy
na str. 11–13. Z kolei podleganie ubez-
pieczeniu zdrowotnemu zostanie omó-
wione na str. 14–15.
PRZYKŁAD: UMOWA CYWILNOPRAWNA NIE ZAWSZE MOŻLIWA
Adam P. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę jako administrator
sieci. Jego pracodawca zaproponował mu przeprowadzenie w sobotę (czyli
dniu wolnym od pracy) kursu obsługi komputerów dla innych pracowników,
na podstawie umowy zlecenia. W przedstawionej sytuacji zawarcie takiej
umowy jest możliwe, gdyż przedmiot umowy zlecenia nie pokrywa się
z przedmiotem umowy o pracę. Należy bowiem pamiętać, że zawarcie z wła-
snym pracownikiem umowy zlecenia lub umowy o dzieło obejmującej te sa-
me zadania, co wynikające z umowy o pracę, może skutkować ustaleniem, że
umowa ta stanowi w istocie uzupełniającą umowę o pracę. Jeśli Adam P. zde-
cyduje się na zawarcie umowy zlecenia z własnym pracodawcą, od przycho-
du z tej umowy konieczne będzie opłacenie składek na ubezpieczenia: eme-
rytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne.
Rozliczenie z ZUS
Na zgłoszeniu do ubezpieczeń za-
trudnianych osób i obliczeniu składek
nie kończą się obowiązki płatnika skła-
dek. Musi on w ściśle określonym prze-
pisami terminie opłacić je i przesłać do
ZUS dokumenty rozliczeniowe. Kom-
plet dokumentów rozliczeniowych
składa się z deklaracji rozliczeniowej
PRACOWNICY
O
becnie przedsiębiorcy dążą do
JAK TO ZROBIĆ...
Rozliczenia z ZUS
5
(ZUS DRA) i odpowiednich imiennych
raportów miesięcznych za dany miesiąc
kalendarzowy (ZUS RCA, ZUS RZA,
ZUS RSA).
Wymienione obowiązki trzeba wyko-
nać do piątego dnia następnego miesią-
ca w przypadku jednostek budżeto-
wych, zakładów budżetowych i gospo-
darstw pomocniczych albo do 15 dnia
następnego miesiąca w przypadku po-
zostałych płatników zatrudniających in-
ne osoby. Nieterminowość kosztuje.
W razie nieprzekazania składek w obo-
wiązującym go terminie płatnik musi
zapłacić odsetki za zwłokę (sam musi
ustalić ich stopę procentową, obliczyć je
i wpłacić z zaległą składką). ZUS może
także wymierzyć płatnikowi, gdy nie
opłaci składek lub opłaci je w zaniżonej
wysokości, dodatkową opłatę do wyso-
kości 100 proc. nieopłaconych składek.
Karą grzywny do 5 tys. zł może nato-
miast zostać ukarany płatnik, który
m.in. nie dopełnia obowiązku opłaca-
nia składek w określonym terminie, nie
zgłasza wymaganych danych lub zgła-
sza nieprawdziwe dane albo udziela
WYSOKOŚĆ SKŁADEK NA UBEZPIECZENIA SPOŁECZNE
Rodzaj
Wysokość składki
ubezpieczenia
i zasady finansowania
Emerytalne
19,52 proc. podstawy wymiaru (finansowana po połowie
przez ubezpieczonego i płatnika składek)
Rentowe
Od 1 lipca do 31 grudnia 2007 r. – 10 proc. podstawy wy-
miaru (3,5 proc. finansuje ubezpieczony, a 6,5 proc. płatnik
składek), od 1 stycznia 2008 r. – 6 proc. (1,5 proc. finansuje
ubezpieczony, a 4,5 proc. płatnik składek)
Chorobowe
2,45 proc. podstawy wymiaru (finansowana przez ubezpie-
czonego)
Wypadkowe
od 0,67 do 3,60 proc. podstawy wymiaru (finansowana
przez płatnika składek)
w tych sprawach nieprawdziwych wyja-
śnień lub odmawia ich udzielenia, nie
prowadzi dokumentacji związanej z ob-
liczaniem składek oraz z wypłatą
świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
nie dopełnia obowiązku przesyłania de-
klaracji rozliczeniowych oraz imien-
nych raportów miesięcznych w przewi-
dzianym terminie.
■
Podstawa prawna
■
Art. 6, 8, 9, 11, 12, 18, 22, 23, 24, 36,
41, 47, 98 ustawy z 13 października
1998 r. o systemie ubezpieczeń społecz-
nych (Dz.U. z 2007 r. nr 11, poz. 74
z późn. zm.).
■
Art. 22 par. 1
1
ustawy z 26 czerwca
1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 1998 r.
nr 21, poz. 94 z późn. zm.).
Jakie składki od umowy zlecenia
Zasady opłacania składek na ubezpieczenia społeczne
od umowy zlecenia zależą od tego, z kim umowa taka jest zawierana,
oraz od tego, czy zleceniobiorca ma inne tytuły do ubezpieczeń.
PRZYKŁAD: BEZ SKŁADEK
Tomasz K. ma 24 lata i jest studen-
tem. Od dwóch miesięcy jest za-
trudniony na podstawie umowy
zlecenia i zleceniodawca opłaca za
niego składkę na ubezpieczenie
zdrowotne. Postępowanie zlece-
niodawcy nie jest prawidłowe.
Umowa zlecenia zawarta ze stu-
dentem do 26 roku życia nie rodzi
obowiązku ubezpieczeń społecz-
nych i w konsekwencji również
obowiązku opłacania składek na
ubezpieczenie zdrowotne.
składki na ubezpieczenia społeczne
należy opłacać, gdy umowa zlecenia bę-
dzie stanowiła jedyne źródło zarobko-
wania. Zakładamy, że
zleceniobiorca
(definicje str. 23)
nie jest uczniem ani
studentem, bo ich dotyczą szczególne
regulacje, które zostaną omówione ni-
żej. Omówione w tym artykule zasady
opłacania składek dotyczą umów zawie-
ranych po 13 stycznia 2000 r.
W przedstawionej sytuacji od umowy
zlecenia obowiązkowe są składki na
ubezpieczenia emerytalne, rentowe
i zdrowotne. Ubezpieczenie wypadko-
we będzie natomiast obowiązkowe, je-
śli praca będzie wykonywana w siedzi-
bie lub miejscu prowadzenia działalno-
ści przez zleceniodawcę. Dla zatrudnio-
nych na podstawie umowy zlecenia
w analizowanej sytuacji dobrowolne
jest tylko ubezpieczenie chorobowe.
Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem
chorobowym następuje od dnia złoże-
nia wniosku o objęcie tym ubezpiecze-
niem, nie wcześniej jednak niż od dnia,
w którym wniosek został złożony.
Wniosek ten złożony płatnikowi skła-
dek jest przekazywany przez niego do
ZUS na formularzu ZUS ZUA. Warto, by
zleceniodawca poinformował zlecenio-
biorcę, że opłacanie składek na ubez-
pieczenie chorobowe jest warunkiem
otrzymania świadczeń w razie choroby
i macierzyństwa.
Z powyższego wynika, że umowa zle-
cenia, która stanowi dla zleceniobiorcy
jedyny tytuł do ubezpieczeń, jest zarów-
no dla zleceniobiorcy, jak i zleceniodaw-
cy drogą formą zatrudnienia.
Umowa z uczniem lub studentem
Częste zawieranie umów zlecenia
z uczniami lub studentami wynika z te-
go, że od umów z tych nie opłaca się
składek. Zleceniodawca musi jednak pa-
miętać, że zwolnienie to dotyczy tylko
umów z uczniami gimnazjów, szkół po-
nadgimnazjalnych, szkół ponadpodsta-
wowych i studentów do ukończenia
przez nich 26 lat. Nie ma przy tym zna-
czenia w przypadku uczniów – rodzaj
szkoły (zawodowa, technikum czy li-
ceum) oraz system nauczania (dzienny,
wieczorowy czy zaoczny), a w przypad-
ku studentów – rodzaj studiów (pań-
PRZYKŁAD: PRZYJĘCIE NA STUDIA
Anna K. (19 lat) zdała maturę i do-
stała się na studia. Zaraz po egza-
minach zawarła na okres wakacji –
do końca września umowę zlece-
nia. Jeśli Anna K. przedstawi zlece-
niodawcy zaświadczenie, że dosta-
ła się na studia, nie będzie on mu-
siał opłacać za nią składek na ubez-
pieczenia społeczne i zdrowotne.
➤
PROCEDURY
N
a początku rozstrzygniemy, jakie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]