Fizjologia układu krążenia. Krew – skład i funkcje.
Ćwiczenie 11
1. Rola krwi i skład krwi
2. Budowa krwinki czerwonej – przystosowanie do pełnionych funkcji, cechy charakterystyczne krwinki czerwonej.
3. Rola krwinek czerwonych.
4. Budowa i rodzaje hemoglobiny
5. transport tlenu we krwi, krzywa dysocjacji oksyhemoglobiny, zależność miedzy prężnością tlenu a procentowym wysyceniem Hb
6. Transport CO2 we krwi
7. Krwinki białe – podział, funkcje właściwości
8. Systemy obronne ustroju
9. Grupy krwi
10. Hemostaza
Krew rozprowadzaną w organizmie przez układ sercowo – naczyniowy (krążenia) zaliczamy do tkanek łącznych. Jak wszystkie tego typu tkanki składa się ona z substancji międzykomórkowej, którą w krwi jest osocze, oraz struktur komórkowych, nazywanych w przypadku krwi elementami morfotycznymi. W odniesieniu do krwi mówimy więc, że składa się ona z płynnego osocza i zawieszonych w nim elementów morfotycznych, do których należą erytrocyty, leukocyty oraz trombocyty.
Zawartość krwi u człowieka o masie ciała ok. 80 kg wynosi ok. 5,5 litra , co stanowi 6-7% masy ciała.
Funkcje krwi
a) podstawową funkcją krwi jest transport gazów oddechowych, składników odżywczych i regulujących, a także zbędnych metabolitów, w związku z tym wyróżniamy następujące rodzaje transportu poprzez krew:
· transport zaopatrujący (tlen, substancje odżywcze, witaminy)
· transport oczyszczający (dwutlenek węgla, zbędne produkty metabolizmu komórkowego)
· transport scalający (hormony, czynniki regulujące)
· transport termoregulujący (przenoszenie krwi między narządami o zróżnicowanym poziomie metabolizmu i różnej temperaturze)
· transport hydrodynamiczny (izosomia – wyrównywanie ciśnienia osmotycznego i izohydria – wyrównywanie stężenia jonów H+)
b) funkcja ochronna – realizowana poprzez zawarte we krwi leukocyty, polega na obronie organizmu przed drobnoustrojami. Odbywa się dzięki odporności typu komórkowego (fagocytoza drobnoustrojów) i odporności typu humoralnego (wydzielanie przeciwciał skierowanych przeciwko drobnoustrojowi), które wspólnie stanowią zaporę przed wnikaniem do organizmu drobnoustrojów i obcych substancji.
c) funkcja homeostatyczna – krew poprzez działanie wszystkich wyżej wymienionych mechanizmów pozwala na utrzymanie stałych parametrów środowiska wewnętrznego organizmu, pozwalając mu na pozostanie w równowadze (homeostazie)
Właściwości fizyczne krwi
a) ciężar właściwy – czyli stosunek ciężaru ciała do jego objętości, jest wyższy od ciężaru właściwego wody i wynosi prawidłowo:
· krew pełna (osocze + elementy morfotyczne) 1,050 kg/m3
· osocze – 1,022 – 1,026 kg/m3
· erytrocyty – 1,095 – 1,101 kg/m3
Z powyższych liczb wynika, że najcięższy element krwi stanowią erytrocyty, tak więc to od ich ilości głównie zależy ciężar właściwy. Biorąc pod uwagę skład krwinek czerwonych dochodzimy do wniosku, że ilość zawartej w nich hemoglobiny zasadniczo reguluje ciężar właściwy krwi.
b) lepkość krwi – jest 5-krotnie większa od lepkości wody, przyczyną tego stanu rzeczy jest zjawisko tarcia elementów morfotycznych o siebie nawzajem jak i o ściany naczyń krwionośnych
· czynnikami warunkującymi wartość lepkości krwi są:
ü ilość białek osocza
ü ilość erytrocytów
ü temperatury
ü zawartości CO2
· lepkość jest parametrem, który ulega zmianom w zależności od:
ü spożywanych pokarmów:
- duża zawartość węglowodanów (dużo H2O) - ↓lepkości krwi
- duża zawartość tłuszczy (mało H2O) - ↑ lepkości krwi
ü wahań dobowych – największa lepkość krwi występuje rano (co jest przyczyną tego, że do zawałów mięśnia sercowego dochodzi najczęściej o tej porze)
c) ciśnienie osmotyczne – jest utrzymywane na względnie równym poziomie, wykazując wahania przejściowe i nieznaczne związane z przyjmowaniem płynów i pokarmów oraz utratą wody przez nerki, płuca, skórę i przewód pokarmowy.
· głównymi czynnikami wywołującymi obecność ciśnienia osmotycznego krwi są zawarte w niej elektrolity, a stan ciśnienia jest zależny od jonów Na+ i K+
· wartość ciśnienia osmotycznego krwi podlega regulacji:
ü nerwowej – realizowanej przez neurony jądra nadwzrokowego podwzgórza, które zawierają tzw. osmoreceptory centralne, czułe na zmiany ciśnienia osmotycznego
ü hormonalnej – realizowanej głównie przez trzy hormony:
- wazopresynę (ADH; hormon antydiuretyczny) wydzielaną przez płat tylny przysadki mózgowej – obniża ciśnienie osmotyczne krwi, wzmagając zwrotne wchłanianie wody w kanalikach nerkowych
- aldosteron – wydzielany przez korę nadnerczy, obniża ciśnienie osmotyczne krwi, wzmagając zwrotne wchłanianie Na+ w kanalikach nerkowych
- przedsionkowy hormon natriuretyczny (ANP) – podwyższa ciśnienie osmotyczne krwi poprzez hamowanie wydzielania ADH i aldosteronu oraz zwrotnej resorpcji Na+ w kanalikach nerkowych
d) opadanie krwinek (odczyn Biernackiego; OB) – dochodzi do niego w momencie gdy ustaje krążenie a krzepnięcie ulega zatrzymaniu, głównymi czynnikami warunkującymi ten parametr są:
· skład białek osocza:
- ↑OB - ↑stężenia globulin, ↓stężenia albumin
- ↓OB - ↓stężenia globulin, ↑stężenia albumin
· kształt, liczba i ładunek elektryczny erytrocytów
- ↓OB – przy sferocytozie (krwinki okrągłe)
- ↓OB – zagęszczenie krwinek
- ↑OB – przy ↓ ładunku ujemnego erytrocytów
· temperatura
- ↓OB – przy ↑ temperatury
· stosunek zawartości lecytyny do cholesterolu w osoczu
- ↓OB – przy ↓ stosunku zawartości lecytyna/cholesterol
Prawidłowa wartość OB po pierwszej godzinie. wynosi przeciętnie:
· u kobiet: 8 mm
· u mężczyzn: 6 mm
· wzrasta po obfitym posiłku, intensywnym wysiłku fizycznym, w czasie ciąży
e)
hematokryt (Hct) – stosunek objętości elementów morfotycznych do objętości pełnej krwi, w prawidłowych warunkach wynosi:
· u kobiet: 38%
· u mężczyzn: 42%
Wartość hematokrytu zmienia się w różnych stanach fizjologicznych, takich jak wysiłek fizyczny i pobudzenie emocjonalne oraz w niektórych stanach patologicznych:
· anemia - ↓Hct nawet do 30%
· ciąża - ↓Hct
· wysiłek fizyczny - ↓Hct ( spowodowany zmianami objętości osocza przy stałej ilości elementów morfotycznych)
· ↓Hct następuje również przy niedoborach żelaza, witamin, soli mineralnych, w krwawieniach, marskości wątroby oraz nowotworach
Erytrocytoza – nadmierny wzrost liczby erytrocytów, zmienia wartość hematokrytu, może mieć ona podłoże względne lub bezwzględne
· bezwzględna – nadczynność czerwonego szpiku kostnego (Hct=70% - wzrost ilość erytrocytów przy stałej ilości osocza)
· względna – odwodnienie (Hct=70% - spadek ilości osocza przy stałej ilości erytrocytów), reakcja na zmniejszoną prężność tlenu w warunkach wysokogórskich (zwiększona erytropoeza)
1. Osocze krwi
Jest płynnym środowiskiem, w którym zawieszone są morfotyczne elementy krwi.
· stanowi 55% zawartości pełnej krwi
· u mężczyzny ważącego 70 kg objętość osocza wynosi 3500 ml
· głównymi funkcjami osocza jest:
ü utrzymanie stałości środowiska wewnętrznego (pH, temperatura, skład chemiczny, ciśnienie osmotyczne, lepkość itd.)
ü ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]